Bir heyecan.

Bir umut.

Bir güvende olma hali.

***

Cumhuriyet, bir kurtuluş hikâyesiydi.

Yok olmaktan kurtuluşun hikâyesi.

Yeniden varolmanın.

***

Son iki yüz yılını savaşarak ve küçülerek geçiren imparatorluğun dağılması, bir "yok olma" travması yaşattı halkına.

Bir yerinden-yurdundan olma kâbusu...

İşte bu yok olma duygusundan kurtulmanın adıydı cumhuriyet.

***

Bir medeniyet tasavvuru vardı cumhuriyetin.

Bir çağdaşlaşma iddiası.

Yurtta ve cihanda sulh istiyordu.

Asırlarını savaşarak geçirmiş Osmanlı paşalarının, aydınlarının tek hayaliydi savaşsız, barışın hakim olduğu bir dünya.

***

O günden bugüne doksan bir yıl geçti.

Ve bugün geldiğimiz nokta, cumhuriyetin doksan bir yıl önce tasavvur ettiği yer değil ne yazık ki.

Ne "Dünyada sulh" var bugün, ne de "Yurtta sulh!"

O cumhuriyet, "düşman kardeşler cumhuriyeti"ne döndü.

***

Cumhuriyetin "ulusalcı" ideolojisi hep düşman üretti.

Kendi "iç düşman"larını.

Bir "rejimi" yıkmak isteyenler vardı. Bir de ülkeyi "bölmek" isteyenler...

Bazen komünistler vardı rejimi yıkacak!..

Bazen şeriatçılar!..

Ve Kürtler!..

***

Cumhuriyetin ulusalcı ideolojisinin "müdahaleci" bir ruhu vardı.

Diline müdahale etti önce.

Yazısına.

Kelimesine...

Kıyafetine müdahale etti.

Giyimine kuşamına.

Ve ibadetine.

Ezanına hatta.

***
Kimliklere müdahale etti.

Ne demek müdahale, reddetti.

Ne demişti Mahmut Esat BOZKURT?

Cumhuriyetin Adalet Bakanı:

"...Türk, bu ülkenin yegane efendisi, yegane sahibidir. Saf Türk soyundan olmayanların bu memlekette tek hakları vardır; hizmetçi olma hakkı, köle olma hakkı. Dost ve düşman, hatta dağlar bu hakikati böyle bilsinler..."

"Homojen" bir toplum tasavvuru vardı cumhuriyet ideolojisinin.

Homojen...

Farklılıkları olmayan, "ortak" özelliklere sahip bir toplum.

Örneğin herkes "Türk"tü!..

Herkes laik!

Çağdaş giyimli!

Batıcı!

Seküler...

İmanını "içinde" yaşayan.

dinini.

dindarlığını.

ibadetini hatta.

***

Bu gün, "bastırılanın" geri dönüşünü yaşıyoruz.

bastırılanın.

yasaklananın.

Yasaklanan her şey geri döndü...

kimlikler,

yaşam tarzları...

Fışkırırcasına.

Cumhuriyetin ulusalcı ideoloji kuşatılıverdi kendi yasakladıklarıyla.

yok saydıklarıyla.

Yasaklanan Kürtlük, yeniden varolmanın, ergenliğinin uçarılığını yaşıyor.

Başına buyrukluğun.

Sokaklar tesettürü bayraklaştıranlarla doldu.

Herkes, "kendi olmanın" sarhoşluğunda.

***
Problem, bu kadar çeşitliliğin, farklılığın ortak bir zemini yok.

Asgariden bir arada yaşayabilecekleri, birbirlerini "meşru" sayabilecekleri bir ortak zemin...